Drewno jest surowcem naturalnym, a przez to – niejednorodnym. Wiele czynników zewnętrznych wpływa na jego jakość, dlatego dość często pojawiają się wady, które należy usunąć podczas obróbki. Takie maszyny, jak optymalizerki do drewna, nie tylko pozwalają nadać surowcowi pożądane wymiary, ale też pozbyć się fragmentów, które nie nadają się do dalszego wykorzystania. Jakie są więc najczęstsze wady drewna i co w ogóle można uznać za wadę?
Czym jest wada drewna?
Drewno w kształcie walca, bez sęków, bez rdzenia, o równej szerokości słojów rocznych i równoległym rozkładzie włókien – właśnie tak wygląda surowiec prawidłowy, pozbawiony wad. Niestety w rzeczywistości drzewa są narażone na liczne zagrożenia, takie jak uszkodzenia mechaniczne czy choroby, w których wyniku powstają wady. Najprościej mówiąc, można podzielić je na pierwotne (powstające przed ścięciem drzewa) oraz wtórne (po ścięciu drzewa). Przed dalszą obróbką konieczna jest więc dobra optymalizerka do drewna, która pozwoli podwyższyć jakość surowca i uniknąć błędów w produkcie końcowym.
Sęki – najczęstsze wady drewna konstrukcyjnego
W drewnie mogą pojawiać się naprawdę wady różnego typu wynikające z różnych czynników. Najczęściej spotykane są jednak sęki, które z jednej strony są naturalne, a z drugiej – mogą znacznie obniżać jakość drewna.
Sęki to pozostałości po gałęziach, które się złamały lub zostały obcięte. Chociaż ich obecność jest naturalna, ilość i wielkość sęków odgrywa ważną rolę podczas klasyfikacji drewna. Sęki zaczynają się już w środku pnia, a im bliżej do jego krawędzi, tym szersze się stają. Wygląd sęków znacznie różni się w zależności od wieku drzewa: u młodych drzew, sęki mają niewielką średnicę. W starszych drzewach znacznie częściej zdarza się, że sęki stają się nadpsute i jeszcze bardziej obniżają jakość drewna, ponieważ mogą powodować nierówności pnia. Sęk sękowi nierówny, dlatego wyróżnia się kilka ich rodzajów:
- Sęki otwarte – są widoczne po ociosaniu pnia z gałęzi, obniżają mechaniczną wytrzymałość drewna.
- Sęki zrośnięte – ich słoje roczne są zrośnięte ze słojami otaczającego drewna na przynajmniej ¼ obwodu sęka.
- Sęk niezrośnięty – całkowicie nie jest zrośnięty z otaczającym drewnem lub jest zrośnięty na mniej niż ¼ obwodu. Występują również tzw. sęki obrączkowe, które pojawiają się w otoczce kory.
Nie jest to jednak jedyny podział sęków, ponieważ dzieli się je również ze względu na to, czy są zdrowe:
Sęki zdrowe – nie mają oznak zgnilizny. Dodatkowo dzieli się je na sęki jasne (zbliżone barwą do otaczającego drewna) oraz ciemne (ciemniejsze przez większą gęstość słojów, przesycenie żywicą czy garbnikami).
- Sęki nadpsute – zgnilizna zajmuje mniej niż ⅓ powierzchni przekroju sęka.
- Sęki zepsute – kiedy zgnilizna zajmuje więcej niż ⅓.
Stopień uszkodzenia drewna w dużej mierze zależy też od liczby sęków. Jeśli zamiast pojedynczej wady, pojawia się ich zgrupowanie, oczywiste jest, że jakość surowca jeszcze bardziej spadnie.
Rodzaje sęków zarośniętych
Zdarza się również, że pojawiają się sęki zrośnięte – tutaj też istnieje więcej niż jedna możliwość uszkodzenia drewna. Często spotykaną jest tzw. guz, czyli wypukłość zakrywająca zarośnięty sęk. Im dłuższy guz, tym głębiej znajduje się właściwy sęk. Inną wadą związaną z sękami jest tzw. róża. To kolisto-promieniste zmarszczenie kory, które zakrywa głęboko znajdujący się sęk. Pojawiają się szczególnie na drzewach o grubej korze. Trzecią nieprawidłowością związaną z sękami są tzw. brewki. Są to symetryczne ukośne zmarszczenia kory, które zakrywają sęk. Zazwyczaj pojawiają się na drzewach, które mają cienką, gładką korę.
Do sporych uszkodzeń prowadzą również zawoje, czyli deformacje słojów rocznych i przebiegu włókien. Dzieje się tak właśnie ze względu na sęki, ponieważ aby je ominąć, włókna drzewne przestają biec prosto, ale odginają się, tworząc linie przypominające łuk lub elipsę. Im większa średnica sęku, tym większy zawój, a co za tym idzie – zniszczenia w strukturze drewna.
Obróbka drewna z sękami
Powstawanie sęków jest naturalne, dlatego konieczne jest stosowanie metod, które pozwalają usunąć z drewna wady i przygotować je do dalszej obróbki. Sprawdza się tutaj przede wszystkim obrzynarka do desek. Cena maszyny jest zależna przede wszystkim od mocy silnika, długości stołu podawczego itp. Można więc dostosować model do wymaganej wydajności pracy w konkretnym zakładzie produkcyjnym. Sęki przede wszystkim utrudniają łupanie, skrawanie i struganie drewna, dlatego przed przekazaniem do dalszej obróbki, konieczne jest ich usunięcie.
Usuwanie sęków i przygotowywanie drewna do dalszej obróbki wymaga sporo doświadczenia, ponieważ takie wady mogą różnie wpływać na trwałość surowca. Największym problemem są sęki zepsute, ponieważ bardzo często powodują też zgniliznę otaczającego je drewna. Konieczne okazuje się więc zastosowanie optymalizerki do drewna, aby usunąć cały fragment.
Drewno jest cenione przede wszystkim ze względu na swoje naturalne pochodzenie, ale wiąże się to również z możliwością powstawania wielu rodzajów wad. Dzięki takim maszynom jak optymalizerki, można się ich jednak pozbyć i uzyskać wysokiej jakości surowiec do dalszej obróbki.