Drewno jest surowcem naturalnym, co oczywiście ma wiele zalet: dzięki możliwości sadzenia kolejnych drzew, jego zasoby są odnawialne. Nie sposób jest jednak również uniknąć naturalnych niedoskonałości, które pojawiają się w strukturze drewna. Do jednych z najpopularniejszych należą sęki, ale nie są to jedyne wady drewna, które mogą się pojawić.
1. Pęknięcia
Pęknięcia powstające w drewnie mogą mieć różną postać: według najbardziej ogólnego podziału, wyróżniamy pęknięcia czołowe, boczne i czołowo-boczne. Do ich usunięcia często niezbędna jest strugarka czterostronna, jednak to, czy drewno będzie odpowiednie do produkcji wysokiej jakości elementów drewnianych jest kwestią, którą trzeba ocenić indywidualnie.
W zależności od rodzaju, pęknięcia wyglądają różnie i w różnym stopniu wpływają na jakość drewna:
- Pęknięcia czołowe – mają postać szczeliny, która nie wychodzi na pobocznicę. Mamy tutaj do czynienia z pęknięciami rdzeniowymi, okrężnymi i powietrznymi.
- Pęknięcia boczne – powstają na pobocznicy pnia, biegną wzdłuż włókien i zwężają się ku środkowi. Mogą mieć formę pęknięć mrozowych czy pęknięć z przesychania.
- Pęknięcia czołowo-boczne – przebiegają przez część średnicy czoła drewna lub przez całe czoło, a nawet pobocznicę. Mamy tutaj do czynienia z pęknięciami niegłębokimi, głębokimi i przechodzącymi.
2. Wady kształtu
Jako naturalny surowiec, drewno może mieć również wady kształtu, wynikające z nieprawidłowego wzrostu drzewa. Jedną z najpopularniejszych niedoskonałości jest po prostu krzywizna. Przy jej pomiarze pomija się inne czynniki, takie jak sęki, guzy, zgrubienia itp. Stopnie krzywizny są różne (jednostronna, wielostronna), co oczywiście wpływa na możliwość wykorzystania drewna w produkcji.
Kolejną powszechną wadą kształtu jest zbieżystość. Oznacza to, że średnica drewna okrągłego stopniowo się zmniejsza, od dolnego końca ku górnemu. Uznaje się to za normę, jeśli zbieżystość nie przekracza 1 cm na metr.
Występują też innego rodzaju wady kształtu, do który należą:
- Spłaszczenie – przekrój drewna zbliżony do eliptycznego.
- Zgrubienia odziomkowe – znaczne zwiększenia grubości pnia w jego dolnej części.
- Napływy korzeniowe – kiedy system korzeniowy zaczyna rosnąć nad ziemią, w dolnej części pnia pojawiają się podłużne wypukłości.
- Obrzęk – na pniu mogą pojawić się narośle i zgrubienia, które chociaż powstają z drewna zdrowego, mają inną budowę, niż drewno przylegające.
- Rak – ta groźnie brzmiąca wada drewna w dużej mierze niszczy jego strukturę. Pień staje się zniekształcony, pojawiają się narośle, zgrubienia i ubytki. Rak zazwyczaj jest spowodowany przez grzyby pasożytnicze, a w jego wyniku pojawia się zgnilizna.
3. Wady budowy drewna
Podczas wzrostu drewna, mogą pojawić się wady jego budowy, dlatego przy obróbce niezbędna jest strugarka do drewna, która pozwala pozbyć się większości z nich. Do najczęściej spotykanych wad budowy drewna należą:
- Skręt włókien – włókna przebiegają spiralnie, co powoduje ukośne ułożenie bruzd korowiny i pęknięcia drewna. Ustalenie stopnia zaawansowania tej wady jest niezbędne, żeby określić, czy jest ono zdatne do wykorzystania w produkcji.
- Wielordzenność – pojawia się, kiedy występują dwa lub więcej rdzeni otoczonych oddzielnym usłojeniem, które przechodzi we wspólne usłojenie. Pojawia się to głównie w przypadku rozwidleń i zrośnięcia drzew. Za wielordzenność nie można jednak uznać przekrojów, w których pojawiają się przecięte sęki.
- Przeżywiczenie – może pojawiać się nadmierne przesycenie drewna żywicą, wynikające z uszkodzeń przez czynniki mechaniczne lub działanie żywych organizmów.
- Zakorek – pojawia się, kiedy w drewno wrastają płaty kory. Może się to stać w wyniku zrośnięcia dwóch drzew, konarów itp.
- Martwica – jest to warstwa obumarłego drewna z odpadającą korą, która zostaje pokryta na nowo narastającymi słojami drewna. Może powstać w wyniku pożaru, oparzeliny słonecznej czy zdarcia kory. Martwica przyjmuje różne formy: może być otwarta lub zarośnięta.
4. Zgnilizna
Częstym problemem, który wymaga usunięcia, aby drewno nadawało się do wykorzystania w produkcji, jest właśnie zgnilizna. Podobnie jak inne uszkodzenia, może mieć różne formy i stadia zaawansowania. Zgnilizna twarda to proces pojawiający się na początkowych stadiach rozkładu komórek drewna i jest wywoływany przez grzyby. W drewnie może pojawić się też zgnilizna miękka, kiedy zmienia się już nie tylko barwa, ale też struktura drewna. Tego typu zmiany jest już trudniej usunąć, nawet za pomocą strugarki do drewna.
Drewno nie jest wolne od wad, dlatego w zakładach produkcyjnych niezbędne jest profesjonalne wyposażenie, które pozwala pozbyć się niedoskonałości i poprawić jakość wyrobów drewnianych. Pęknięcia, wady kształtu, budowy czy zgnilizna to nie jedyne niedoskonałości, jakie mogą pojawić się w drewnie, ale zdecydowanie mają duże znaczenie z perspektywy obróbki drewna.